Dodatek wyrównawczy do wynagrodzenia

Dodatek wyrównawczy oraz zachowanie prawa do dotychczasowego wynagrodzenia

W okolicznościach wskazanych przez art. 179 k.p., pracodawca obowiązany jest przenieść pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy zatrudnioną przy pracy wymienionej w przepisach wydanych na podstawie art.. 176 k.p., wzbronionej takiej pracownicy bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne:

Do innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe,

• zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.
• zatrudniając przy pracach wzbronionych tym kobietom pracodawca nie ma wyboru, albo przenosi pracownicę do innej pracy, albo zwalnia pracownicę z obowiązku wykonywania pracy.

Zatrudniając przy innych pracach wymienionych w przepisach wydanych na podstawie art. 176 k.p.  pracodawca obowiązany jest dostosować warunki pracy do wymagań określonych w tych przepisach lub ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy.

Również w tej sytuacji, gdy dostosowanie warunków pracy lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracodawca obowiązany jest przenieść pracownicę do innej pracy, a w razie braku takiej możliwości zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Nie można wykluczyć również, że pracownica przedstawi pracodawcy zaświadczenie od lekarza, który wskaże na przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy. Wówczas należy dostosować warunki pracy do tych wymagań lub skrócić czas pracy pracownicy, a w razie niemożliwości, przenieść pracownicę do innej pracy lub zwolnić na czas niezbędny od wykonywania pracy na czas niezbędny

Zmiana warunków pracy, poprzez przeniesienie pracownicy do innej pracy lub skrócenie czasu pracy nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia. W tej sytuacji przepisy gwarantuj pracownicy dodatek wyrównawczy (art. 179 § 4 kodeksu pracy).

Należy zwrócić uwagę, że dodatek wyrównawczy przysługuje wyłącznie, gdy pracownica w ciąży lub karmiąca dziecko piersią jest przeniesiona do innej pracy lub ulega skróceniu jej czas pracy.

Inaczej należy postąpić, gdy pracownica zostaje zwolniona z obowiązku świadczenia pracy. Wówczas zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia.

W celu obliczenia wynagrodzenia pracownicy zwolnionej z obowiązku świadczenia pracy należy zastosować § 5 rozporządzenia  Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczenia odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 289 z późn. zm.)

Obliczając należne wynagrodzenie należy zastosować zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, z tym że składniki wynagrodzenia obowiązujące w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy .

Odsunięcie pracownicy w ciąży od pracy w nocy (np. praca na 3 zmiany), ze względu na ustawowy zakaz zatrudnienia w porze nocnej (art. 178 § 1 kodeksu pracy), należy rozumieć jako przeniesienie do innej pracy w rozumieniu art. 179 § 1 kodeksu pracy, Pomimo zmiany rodzaju pracy, w przypadku obniżenia wynagrodzenia (brak dodatku nocnego) pracownica zachowuje prawo do dodatku wyrównawczego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 1979 r., V PZP 13/78, OSNCP 1979/6 poz. 110).

Dyżur medyczny jest szczególnym rodzajem dyżuru pracowniczego. Stanowi dodatkowe zadanie poza normalnymi godzinach pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1978 r., I PRN 147/77, OSNCP 1978/7 poz. 126). Lekarce przysługuje dodatek wyrównawczy przewidziany w art. 179 § 4 Kodeksu pracy, jeżeli poprzednio pełniła dyżury medyczne, za które otrzymywała dodatkowe wynagrodzenie, a ze względu na ciążę nie może ich pełnić (uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1994 r., I PZP 6/94, OSNAPiUS 1994/8 poz. 125).

Miernik nakładu i wydajności pracy w okresie ochronnym w stosunku do pracownicy w ciąży nie może być uznany za czynnik decydujący o przyznaniu jej dodatku wyrównawczego w niższej relacji aniżeli ta, która wynika z porównania zarobków poprzednich i faktycznie osiąganych po przeniesieniu. W razie przeniesienia pracownicy w związku z ciążą do innej pracy ze względu na ochronę jej zdrowia,

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1976 r., I PRN 27/76, OSPiKA 1977/6 poz. 101 zmniejszona wydajność pracy na nowym stanowisku nie może w żadnej mierze zaważyć ujemnie na wysokości należnego jej dodatku wyrównawczego.

Z uwagi na stan ciąży istnieje duże prawdopodobieństwo, że pracownica będzie niezdolna do pracy i w związku z powyższym korzystać będzie ze zwolnień lekarskich, na podstawie których pracodawca wypłacać będzie wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek chorobowy.

Pracownicy przysługuje prawo do dodatku wyrównawczego w sytuacji, gdy ulega obniżeniu wynagrodzenie, dlatego  nie ma podstaw prawnych, aby dokonywać wyrównania innych świadczeń wypłacanych pracownicom w ciąży.. Zasiłek chorobowy przysługuje kobiecie w ciąży nie dłużej niż przez 270 dni kalendarzowych (art. 8  ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( tekst jednolity: Dz. U. Nr 31, poz. 267 z późn. zm).

Pracodawca wypłaca dodatek wyrównawczy jedynie za okres świadczenia pracy. Oznacza to, że za okres niezdolności do pracy spowodowanej np. chorobą pracownika lub chorobą dziecka, nie wypłaca się dodatku wyrównawczego.

Powyższe spowodowane jest tym , że obliczając świadczenie za okres niezdolności do pracy do podstawy wymiaru przyjmuje się wypłacone pracownicy wynagrodzenia za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli w miesiącu przyjmowanym do podstawy wymiaru pracownica otrzymała dodatek wyrównawczy, zostaje on również przyjęty do podstawy zasiłku lub wynagrodzenia chorobowego ((wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1995 r., I PRN 118/94, OSNAPiUS 1995/11 poz. 134).

Podstawa prawna:

• art. 179 k.p.
• § 5 rozporządzenia  Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczenia odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 289 z późn. zm.)
• uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 1979 r., V PZP 13/78, OSNCP 1979/6 poz. 110,
• wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1976 r., I PRN 27/76, OSPiKA 1977/6 poz. 101,
• wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1978 r., I PRN 147/77, OSNCP 1978/7 poz. 126,
• uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1994 r., I PZP 6/94, OSNAPiUS 1994/8 poz. 125

Zygmunt Stanisławski

30 marca 2013r.