Rozwiązanie umowy o pracę z pracownicą w ciąży w okresie gdy uprawdopodobniła stan odmienny

Pracownica w grudniu 2012r. otrzymała pismo wypowiadające umowę o pracę z uwagi na konieczność zmniejszenia stanu zatrudnienia. Wypowiedzenie doprowadziło do rozwiązania umowy o pracę w dniu 31 marca 2013r. W dniu 8 kwietnia 2013r. przedstawiła pracodawcy zaświadczenie od lekarza, że znajduje się w ciąży. Jak ustaliliśmy na podstawie tego zaświadczenia w dniu, w którym doszło do rozwiązania stosunku pracy pracownica znajdowała się w ciąży. W dniu dokonania wypowiedzenia pracownica nie była w ciąży, ale zaszła w nią w okresie wypowiedzenia. Nasza wątpliwość dotyczy terminu zawiadomienia o ciąży. Czy w takiej sytuacji, gdy o ciąży pracownica zawiadomiła pracodawcę dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy, obowiązuje zakaz rozwiązywania stosunku pracy? Czy rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy z pracownicą naruszyło przepisy prawa pracy?

Zgodnie z art. 177 § 1 k.p. pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba, że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i organizacja związkowa reprezentująca pracownicę wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

Na podstawie zaświadczenia lekarskiego, które nie musi spełniać żadnych warunków, pracownica udowodniła, że zaszła w ciążę w okresie wypowiedzenia. Miało to istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Według bowiem utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego zakaz rozwiązywania umów o pracę obowiązuje również w sytuacji, gdy pracownica zaszła w ciążę w okresie wypowiedzenia. Kwestia powiadomienia pracodawcy o ciąży już po rozwiązaniu umowy o pracę może mieć tylko znaczenie przy rozpoznawaniu roszczenia o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy (postanowienie z dnia 13 września 1979 r., I PRN 84/79, OSNCP 1980 z. 3 poz. 58; wyrok z dnia 14 stycznia 1981 r., I PRN 135/80, OSNCP 1981 z. 7 poz. 139).

Dla ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę kobiety w okresie ciąży nie jest więc istotny termin wykazania powyższej okoliczności, lecz wyłącznie obiektywny stan rzeczy istniejący w chwili wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę (wyrok z dnia 15 stycznia 1988 r., I PRN 74/87, Sł. Prac. 1988 nr 5 str. 28).

Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyrok z dnia 2 czerwca 1995 r. I PRN 23/95 (orzecznictwo OSNCP 1995/22/276) stwierdzająć, że:

1. Wynikający z art. 177 § 1 k.p. zakaz rozwiązywania umowy o pracę z pracownicą w okresie ciąży obowiązuje również w sytuacji, gdy zaszła ona w ciążę w okresie wypowiedzenia.

2. Powiadomienie zakładu pracy o ciąży już po rozwiązaniu umowy o pracę może mieć wpływ tylko na roszczenie o wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy, nie ma natomiast znaczenia dla oceny nieprawidłowości rozwiązania umowy o pracę.

Dla ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę kobiety w okresie ciąży nie jest istotny termin wykazania stanu ciąży, lecz wyłącznie obiektywny stan rzeczy, istniejący w chwili wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę. Jeżeli dojdzie do rozwiązania umowy o pracę z pracownicą w ciąży, chociaż o fakcie tym nie wie pracodawca oraz pracownica, należy przyjąć, że doszło do rażącego naruszenia przepisów przez pracodawcę, jeżeli pracownica uprawdopodobniła ten fakt już po ustaniu zatrudnienia. Jeżeli pracodawca nie zaproponuje pracownicy zawarcia porozumienia w sprawie anulowania rozwiązania umowy o pracę, pracownicy przysługiwać będzie roszczenie o przywrócenie do pracy i zasądzenie wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy.

Po dowiedzeniu się, że pracownica była w ciąży w dniu rozwiązania umowy pracę, pracodawca powinien niezwłocznie podjąć decyzję o propozycji anulowania rozwiązanego stosunku pracy. Pracodawca nie jest uprawniony do jednostronnego anulowania swojego oświadczenia woli, bez zgody adresata, do którego było ono adresowane. Jeżeli nie dojdzie do zawarcia wspomnianego porozumienia z byłą pracownicą, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (uchwała z 14 kwietnia 1994 r., I PZP 59/93, OSNP 1994/9/140; wyrok z 14 stycznia 1981 r., I PRN 135/80, OSNCP 1981/7/139) uprawniona jest w terminie 7 dni od wykazania, że była w dniu rozwiązania stosunku pracy w ciąży, do złożenia odwołania do sądu pracy. Termin 7 dniowy biegnie od daty, w której pracownica dowiedziała się o ciąży.

Podstawa prawna:

• art. 177 k.p.
• uchwała Sądu Najwyższego z 14 kwietnia 1994 r., I PZP 59/93, OSNP 1994/9/140
• wyrok Sądu Najwyższego z 14 stycznia 1981 r., I PRN 135/80, OSNCP 1981/7/139
• wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 1995 r. I PRN 23/95 (OSNP 1995/22/276

Zygmunt Stanisławski (partner zarządzający)

8 kwietnia 2013r.