Zastosowanie kwoty wolnej od potrącenia przy kilku wypłatach dokonanych w jednym miesiącu
Proszę o odpowiedź dotyczącą zajęcia wynagrodzenia na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.
Pracownik zatrudniony jest na pełen etat. Przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodu i kwota zmniejszająca podatek. W jednym miesiącu otrzymał kilka wypłat i tak:
a) 8 dnia miesiąca otrzymał wynagrodzenie oraz dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych za poprzedni miesiąc w wysokości 929,67 zł brutto – 648,00 netto
b) 13 dnia miesiąca otrzymał nagrodę w wysokości 600,00 zł brutto – 417,14 netto
c) na koniec miesiąca pracownik otrzymał wynagrodzenie 2548,00 brutto – 1841,78 netto.
W którym momencie należy zastosować kwotę wolną od potrąceń:
a) czy od wynagrodzenia za godziny nadliczbowe i nagrody należy potrącić 50% na poczet zajęcia, a wypłacając należne wynagrodzenie na koniec miesiąca zsumować wszystkie wypłaty, co pozwoli na ustalenie granicy zajęcia,
b) czy zastosować kwotę wolną wypłacając wynagrodzenie za nadgodziny i nagrodę w pełnej wysokości, a na koniec miesiąca zsumować wypłacone wcześniej świadczenia z wynagrodzeniem ustalając kwotę wolną od potrąceń i tak 648,00+417,14+1841,78 = 2906,92, połowa tego wynagrodzenia to kwota 1453,46.
Jak należy postąpić w sytuacji, jeżeli pracownik choruje cały miesiąc i otrzyma tylko zasiłek chorobowy oraz dwa wcześniej wypłacone świadczenia z tytułu zatrudnienia, tj. wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych i nagrodę uznaniową.
Chciałabym zaznaczyć, że zgodnie z obowiązującym regulaminem pracy dodatki za nadgodziny za dany miesiąc są wypłacane do 10 dnia następnego miesiąca natomiast wynagrodzenie – ostatniego dnia miesiąca za dany miesiąc.
Zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę zostały określone w art. 87 – 91 Kodeksu pracy, który wskazuje na kolejność dokonywanych potrąceń, ich wysokość oraz kwoty wolne od potrąceń.
Potrącenia sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne nie mogą przekraczać połowy wynagrodzenia, a potrąceń dokonuje się z wynagrodzenia za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Kwota wolna od potrącenia ulega zmniejszeniu jedynie w przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy. Co ważne, na kwotę wolną nie wpływa liczba przepracowanych godzin w danym miesiącu.
Pracodawca dokonując wyliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne, jak również pobierając zaliczkę na podatek dochodowy obowiązany jest – niezależnie od ilości dokonywanych wypłat w danym miesiącu – zastosować tylko jeden raz koszty uzyskania przychodu oraz miesięczną ulgę w podatku dochodowym.
Również niezależnie od ilości dokonywanych wypłat w danym miesiącu stosuje się tylko jedną kwotę wolną od potrąceń. Jedynie w przypadku przesunięcia wypłaty z miesiąca poprzedniego na inny (najczęściej kolejny), według stanowiska Państwowej Inspekcji Pracy, należy zastosować dwie kwoty wolne od potrącenia.
Przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wolną od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych
W opisanej w pytaniu sytuacji nie doszło do wypłaty z opóźnieniem wynagrodzenia należnego za poprzedni miesiąc. Pracodawca realizował bieżące wypłaty zgodnie z obowiązującym regulaminem pracy.
Przepis art. 871 § 1 k.p. wskazując na obowiązek stosowania kwot wolnych od potrąceń nie określa chwili, w której pracodawca obowiązany jest do ich zastosowania. Ważne jest, aby jej nie pominąć dokonując potrąceń z wynagrodzenia za pracę.
Można by więc sądzić, że pracodawca może zastosować kwotę wolną od potrąceń w każdym czasie, który uzna za odpowiedni.
Zgodnie z art. 881 § 3 komornik wzywa zakład pracy, aby w granicach określonych art. 881 § 2 k.p. nie wypłacał dłużnikowi (pracownikowi) poza częścią wolną od zajęcia żadnego wynagrodzenia.
Ponadto na podstawie art. 882 § 1 pkt 2 k.p. komornik wzywa zakład pracy, aby w ciągu tygodnia podał, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi.
Analiza powyższych przepisów pozwala na stwierdzenie, że obowiązek dokonania potrącenia dotyczy już pierwszej wypłacanej w danym miesiącu kwoty, gdyż przepis stanowi o zakazie wypłaty pracownikowi wynagrodzenia, poza kwotą wolną od potrącenia. Przepis ten gwarantuje pracownikowi (dłużnikowi), że potrącenie zostanie dokonane dopiero wówczas, gdy wypłacane wynagrodzenie będzie przekraczało kwotę wolną od potrącenia.
Niezastosowanie kwoty wolnej od potrącenia przy pierwszej wypłacie w miesiącu może spowodować, że pracownik pracując mniejszą liczbę godzin niż zakładano, nie osiągnie planowanego wynagrodzenia, a tym samym nie dojdzie do zastosowania kwoty, do której nie wolno było dokonywać potrącenia.
Wypłacane wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych w 8 dniu miesiąca, powinno zostać objęte ochroną do wysokości kwoty wolnej od potrącenia, Tym bardziej, że nie mamy pewności, iż pracownik otrzyma w danym miesiącu jeszcze inne wartości pieniężne. Może się również okazać, że dni od początku miesiąca do dnia wypłaty są dniami wolnymi niepłatnymi. Nie ma pewności, jakie ostatecznie pracownik otrzyma wynagrodzenie w danym miesiącu.
Dokonując w 8 dniu miesiąca wypłaty wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, należy zastosować kwotę wolną. Z uwagi na podstawowe koszty uzyskania przychodu oraz zastosowanie kwoty zmniejszającej podatek (złożone oświadczenie wg wzoru PIT – 2), kwotą wolną będzie 1.181,38 zł, gdyby uwzględnić 9% składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Wypłacona kwota 648,00 zł zwolniona będzie całkowicie z potrącenia z tytułu wykonawczego na pokrycie należności innych niż świadczenie alimentacyjne, gdyż kwota wolna ustalona jest na wyższym poziomie. Z wynagrodzenia zostały pobrane jedynie należności budżetowe.
Dokonując drugiej wypłaty w 13 dniu miesiąca w kwocie 417,14 zł z tytułu przyznanej nagrody, pracodawca w dalszym ciągu nie mógł dokonać potrącenia, gdyż łączna kwota wynagrodzenia za godziny nadliczbowe oraz nagrody nie przekroczyła kwoty wolnej od potrącenia, która w dalszym ciągu była wyższa od sumowanych dwóch kwot przypadających do wypłaty (1062,14 zł).
Przekraczając przy trzeciej wypłacie kwotę wolną należało dokonać potrącenia w wysokości do ½ sumowanego wynagrodzenia. Sposób obliczenia potrącenia powinien wyglądać następująco:
648 zł + 417,14 zł + 1841,78 zł = 2906,92 zł
2906,92 zł – 1181,38 zł = 1725,54 zł
1725,54 zł x ½ = 862,77 zł
Do wypłaty powinno przypadać:
2906,92 zł – 862,77 zł = 2044,15 zł.
Powyższe uwagi dotyczą sytuacji, gdy pracodawca dokonuje więcej wypłat w miesiącu, niż jedna. Wówczas przy każdej wypłacie musi występować kwota wolna od potrącenia, aby ustalić, przy której z wypłat należy rozpocząć potrącanie sum egzekwowanych. Dokonanie potrącenia w wysokości ½ wypłacanej pierwszej i drugiej kwoty należy uznać za niezgodne z przepisami dotyczącymi ochrony wynagrodzenia za pracę.
Inaczej, jeżeli założymy, że całość wynagrodzenia wypłacana jest w końcowych dniach miesiąca, a wcześniej jedynie przyznano pracownikowi prawo do nagrody. Wówczas należy zastosować kwotę wolną dopiero w dniu wypłaty całości wynagrodzenia. Można jednak bez dokonywania faktycznego potrącenia pomniejszyć o ½ przygotowaną do wypłaty pierwszą i drugą kwotę, aby ostatecznie zastosować kwotę wolną przy trzeciej wypłacie.
Pierwsza naliczona kwota:
648 zł x ½ = 324 zł (do „potrącenia”)
Duga naliczona kwota:
417,14 zł x ½ = 208,57 zł (do „potrącenia”)
Trzecia naliczona i wypłacana kwota:
(1841,78 + 648 + 417,14) – 1181,38 zł = 1725,54 zł
1725,54 zł x ½ = 862,77 zł
862,77 zł – (324 zł + 208,57 zł) = 330,20 zł (potrącenie przy trzecim naliczeniu)
Łączna kwota potrącenia jest taka sama, jak przedstawiłem to wcześniej
324 zł + 208,57 zł + 330,20 zł = 862,77 zł
Nie ma jednak potrzeby dokonywania takiego wyliczenia, skoro wynagrodzenie nie jest wypłacane w trzech osobnych terminach.
Z powyższego wynika, że o zastosowaniu kwoty wolnej od potrącenia decydujące znaczenie ma termin wypłaty wynagrodzenia. Przy pierwszej wypłacie w miesiącu należy zastosować kwotę wolną od potrącenia i zastosować ją przy dalszych wypłatach, do chwili, kiedy wynagrodzenie podlegające zajęciu przekroczy wartość kwoty wolnej od potrącenia. Wówczas należy po raz pierwszy dokonać odpowiedniego potrącenia.
Kwota wolna od potrącenia musi zostać zastosowana przy każdej części wypłacanego wynagrodzenia, aby można ocenić prawidłowo możliwość dokonania potrącenia.
Termin przekazania potrąconej kwoty jest wskazywany organowi egzekucyjnemu przez pracodawcę i najczęściej jest to ustalony jeden termin w miesiącu.
W sytuacji, gdy pracownik choruje cały miesiąc i otrzymuje tylko zasiłek chorobowy oraz dwa wcześniej wypłacone świadczenia z tytułu zatrudnienia, tj. wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych i nagrodę uznaniową, pracodawca musi oddzielnie ustalać możliwość dokonania potrącenia z wynagrodzenia za pracę i zasiłku chorobowego.
Wynagrodzenie za pracę, a takim jest wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych oraz nagroda, nie może być sumowane z zasiłkiem.
Należy w tej sytuacji zastosować przepisy ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity z 2009r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) – art. 139 – 141 ustawy
Z uwagi na to, że pracownik chorował cały miesiąc, należy do zasiłku zastosować kwotę wolną od potrącenia wynoszącą 50% najniższej emerytury. Od 1 marca 2013r. najniższa emerytura wynosi 831,15 zł, a kwota wolna 415,58 zł.
Z uwagi na potrącanie sumy egzekwowanej na mocy tytułu wykonawczego na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, może być ono dokonane w granicach do wysokości 25% zasiłku, a wysokość części zasiłku podlegającego egzekucji ustala się od kwoty zasiłku przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy.
Do wypłaconego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz nagrody należy zastosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące ochrony wynagrodzenia za pracę, o których była mowa wyżej. Ustalając kwotę wolną od potrącenia przy egzekucji z wynagrodzenia za pracę, nie ma znaczenia, że pracownik nie przepracował ani jednego dnia w danym miesiącu. Kwotą wolną od potrącenia, dla pracownika o którym mowa w pytaniu, w roku 2013 będzie kwota 1181,38 zł, jeżeli uwzględnimy 9% składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Przyjmując wskazane wcześniej wartości, pracodawca nie będzie mógł dokonać potrącenia z wynagrodzenia, natomiast dokona potrącenia z wypłacanego zasiłku chorobowego.
Podstawa prawna:
- art. 87 – 91 k.p.
- art. 139 – 141 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity z 2009r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.)
- art. 881 – 882 k.p.c., art. 833 § 5 k.p.c.
Zygmunt Stanisławski
23 maja 2013r.