Prawo do odprawy rentowej, gdy przysługuje od innego dnia niż data ustania zatrudnienia

W dniu 31 grudnia 2013r. pracodawca rozwiązał stosunek pracy za jednomiesięcznym wypowiedzeniem. Pracownik  wykorzystał 182 dni zasiłku chorobowego  oraz 6 miesięcy świadczenia rehabilitacyjnego, które zakończyło się  9 listopada 2013 roku. ZUS nie przyznał pracownikowi świadczenia rehabilitacyjnego na dalsze 6 miesięcy. Po tym okresie nie został dopuszczony przez lekarza medycyny pracy do pracy na dotychczasowym stanowisku. W związku z powyższym pracodawca wypowiedział umowę o pracę. ZUS po  okresie pobierania zasiłku rehabilitacyjnego  nie przyznał pracownikowi również renty z tytułu niezdolności do pracy. Pracownik wniósł sprawę do sądu. W styczniu 2015 roku otrzymał decyzję o przyznaniu renty, która przyznano od 01 września 2014r. do 31 grudnia 2015 r. Pracownik zadał pytanie, czy w tym przypadku przysługuje mu odprawa rentowa z naszego Zakładu?

I jeszcze jedno. Gdyby taka odprawa pracownikowi przysługiwała, to czy wydajemy sprostowanie świadectwa pracy z wpisem o wypłaconej odprawie rentowej? W/w pracownik oryginał świadectwa pracy złożył w ZUS i nie jest w stanie przynieść nam oryginału dokumentu.

Sprawa jest o tyle nietypowa, gdyż prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, pracownik uzyskał po prawie 10 miesięcznym okresie przerwy licząc od wyczerpaniem prawa do świadczenia rehabilitacyjnego.

Do „normalnych” sytuacji należy przyznanie prawa do renty od następnego dnia po zakończeniu wypłaty zasiłku chorobowego lub świadczenia chorobowego. Nie ma przy tym znaczenia, kiedy ZUS wydał decyzję o wypłacie renty z tytułu niezdolności do pracy. W tym przypadku uznaje się, że istnieje związek pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy oraz przejściem na rentę.

W pytaniu  nie wskazano, na żadne zdarzenie, które mogłoby powodować pozbawienie pracownika prawa do odprawy rentowej, np. podjęcie nowego zatrudnienia oraz rozwiązanie stosunku pracy z nowym pracodawcą..

Z uwagi na wiek pracownika, nie można wykluczyć również i takiej sytuacji, że po rozwiązaniu stosunku pracy, a przed wydaniem decyzji o rencie z tytułu niezdolności do pracy, pracownik zarejestrował się jako osoba bezrobotna, uzyskując nawet prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Wówczas również należałoby rozstrzygnąć, czy były pracownik nabył prawo do odprawy rentowej. Nie znając decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, były pracownik może przecież wystąpić o zasiłek, jako osoba bezrobotna. Czy wówczas należałoby pozbawić byłego pracownika prawa do odprawy, jeżeli ZUS po pewnym czasie od rozwiązania stosunku pracy, przyzna prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy? Były pracownik, wykazując dużą inwencję, byłby w gorszej sytuacji, niż inny pracownik, który nie zarejestrował się jako osoba poszukująca pracę w Powiatowym Urzędzie Pracy, oczekując na decyzję, o której mowa.

Zważywszy na powyższe, należy w tym miejscu, stwierdzić, że rejestracja osoby poszukującej pracy w Powiatowym Urzędzie Pracy, nie powinna pozbawiać byłego pracownika prawa do odprawy rentowej. Inaczej stanowiłoby to naruszenie zasady równego traktowania pracowników. Jeden pracownik, nie wykazując inicjatywy w zakresie podjęcia nowego zatrudnienia, uprawniony byłby do odprawy rentowej, a drugi, poprzez fakt wykazania inicjatywy, pozbawiony byłby prawa do wspomnianego świadczenia. Nie taki na pewno był cel racjonalnego ustawodawcy.

Uważam, że inaczej należy potraktować byłego pracownika, jeżeli w okresie pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy, a datą, od której zostało przyznane prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, podjął nowe zatrudnienie, które po dniu przyznania prawa do renty ustaje (rozwiązuje się lub wygasa). Zobowiązanym do wypłaty odprawy rentowej byłby wówczas nowy pracodawca. Pracownik nabył prawo do renty w czasie trwającego nowego zatrudnienia.

Podkreślam, że dotyczy to tylko sytuacji, gdy wystąpiła przerwa pomiędzy rozwiązaniem poprzedniego stosunku pracy, a datą nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W przedstawionej w pytaniu sytuacji pracownik nie podjął nowego zatrudnienia wytaczając przed sądem powództwo o ustalanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Nie wnikając w sprawy procesowe, jedno jest pewne, że były pracownik nabył prawo do wspomnianej renty dopiero od 1 września 2014r., czyli po 8 miesiącach od rozwiązania stosunku pracy.

Należy przyjąć, że w okresie od 10 listopada 2013r., pracownik oczekiwał na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a następnie na prawomocne orzeczenie sądu pracy, które potwierdziło, że pracowni jest niezdolny do pracy z prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy. Potwierdził tym samym, że rozwiązanie stosunku praczy nastąpiło w związku z przejściem na rentę, o której mowa.

Przepis art. 92¹ § 1 k.p. określa warunki nabycia prawa do odprawy rentowej, którymi są:

a)     uzyskanie uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy,

b)    ustanie stosunku pracy w związku z przejściem na rentę.

O ile pierwsza z wymienionych przesłanek nie budzi wątpliwości, to problemów przysparza ustalenie istnienia „związku” między ustaniem stosunku pracy, a przejściem na rentę.

Przepisy nie wskazują, że wspomniany „związek” zachodzi, jeżeli następuje przejście na rentę bezpośrednio po ustaniu zatrudnienia.

Jaki należy przyjąć odstęp czasowy pomiędzy ustaniem zatrudnienia, a przejściem na rentę, aby można było przyjąć, że „związek” ten został przerwany, nie istnieje.

Przepisy oraz orzecznictwo nie wyjaśniają tej kwestii, pozostawiając to  ocenie pracodawcy, a ostatecznie sądu pracy.

Wyraźną wskazówkę dał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 1993 r. (sygn. akt I PRN 111/93, OSNC 1994/12/243) stwierdzając, że przewidziany w przepisach regulujących prawo do odprawy, związek między rozwiązaniem stosunku pracy, a nabyciem prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej może mieć nie tylko charakter przyczynowy lub czasowy, ale także funkcjonalny.

Jak zauważył Sąd Najwyższy moment rozwiązania umowy nie zawsze zbiega się z przyznaniem pracownikowi prawa do świadczenia emerytalno-rentowego. Nie oznacza to jednak, że ustawodawca zamierzał ograniczyć krąg uprawnionych do odprawy wyłącznie do osób, które rozwiążą umowę z powodu uzyskania prawa do renty czy emerytury. W ocenie Sądu Najwyższego ustawodawca celowo posłużył się szerszym pojęciem związku, pragnąc stworzyć warunki do przyznania tego świadczenia również pracownikom, którzy nabywają prawo np. do renty w dłuższym odstępie czasowym od rozwiązania umowy pod warunkiem, że między ustaniem zatrudnienia a przyznaniem prawa do świadczenia istnieje np. związek funkcjonalny. Przypadek taki może wystąpić np. u pracownika, który w okresie zatrudnienia utracił zdolność do pracy i po okresie ochronnym został zwolniony z pracy. Warunkiem koniecznym jest jednak aby bezpośrednio po zakończeniu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, przyznanego w związku z niezdolnością do pracy powstałą w trakcie zatrudnienia, ZUS przyznał byłemu już pracownikowi rentę. Związek ten może przerwać zarówno zdolność pracownika do pracy, jak i przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej innym schorzeniem niż to, które wystąpiło jeszcze w okresie zatrudnienia.

W opisanej sytuacji przyjąć należy, że pracownik stał się niezdolny do pracy w czasie zatrudnienia, skutkującej po nieprzerwanym okresie pobierania wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłku chorobowego, do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy. Nie można pracownikowi przypisać żadnego zawinienia w tym, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych po pierwsze przyznał prawo do świadczenia rehabilitacyjnego tylko na 6 miesięcy oraz po drugie, że decyzja o przyznaniu prawa do renty została wydana w tak odległym czasie po ustaniu zatrudnienia. Wszystkie te zdarzenia nie powinny mieć żadnego wpływu na prawo do odprawy rentowej. Niezdolność pracownika do pracy, jaka ujawniła się w czasie zatrudnienia, doprowadziła do przyznania renty. Na powyższy związek wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 stycznia 2000r., sygn. akt III ZP 18/99, OSNP 2000/24/888.

Wzmianka na temat wypłaty odprawy rentowej powinna się znaleźć w wydanym pracownikowi świadectwie pracy, aby następni pracodawcy wiedzieli, że odpraw taka została już pracownikowi wypłacona.

Ponieważ oryginał świadectwa pracy znajduje się w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, który stwierdza, że nie zwraca oryginałów, gdyż stanowią podstawę do przyznania i wyliczenia świadczenia, pracodawca zwolniony jest z obowiązku korygowania treści wydanego świadectwa pracy.

Podstawa prawna:

• art. 92¹ § 1 k.p.
• uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2000r., sygn. akt III ZP 18/99, OSNP 2000/24/888,
• wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1993 r. (sygn. akt I PRN 111/93, OSNC 1994/12/243).

Zygmunt Stanisławski

10 lutego 2015r.